Avrupa Komisyonu, 17 Aralık 2018 tarihli basın bülteni ile ünlü giyim ve aksesuar firması Guess’e 1 Ocak 2014-31 Ekim 2017 tarihleri arasında sınır ötesi satışlarda rekabeti kısıtladığı gerekçesiyle 39 milyon 821 bin avro para cezası verildiğini duyurdu. Söz konusu soruşturma, yaklaşık 1,5 yıl önce, Komisyon’un 6 Haziran 2017 tarihinde yaptığı basın açıklaması ile duyurulmuştu.

Guess’e yönelik yürütülen ve ceza ile sonuçlanan bu soruşturma, son yıllarda AB rekabet hukukunda en popüler konulardan olan ve Komisyon’un özel hassasiyet gösterdiği, e-ticaret pazarındaki rekabet ihlallerine yönelik incelemelerin bir parçasını teşkil ediyor. Hatırlanacağı üzere Komisyon 24 Temmuz 2018 tarihli duyurusu ile online satışlarda yeniden satış fiyatını tespit ettikleri gerekçesiyle tüketici elektroniği üreticileri Asus, Denon & Marantz, Philips ve Pioneer’a dört ayrı soruşturma neticesinde toplam 111 milyon avronun üzerinde para cezası verildiğini açıklamıştı. Dolayısıyla online satışlara yönelik gerek yeniden satış fiyatı gerekse bölgeler arası ticareti engellemeye yönelik kısıtlamaların “Dijital Tek Pazar” stratejisinin bir parçası olarak Komisyon’un odağında olduğunu söylemek mümkün.

“GUESS?” ve “MARCIANO” markalarıyla tüm dünyada moda sektörünün önemli oyuncularından biri olan Guess, ürünlerin özelliği gereği seçici dağıtım sistemi uyguluyor. Bilindiği üzere seçici dağıtım sistemlerinde yetkisiz yeniden satıcılara satış yasaklanabilmekle birlikte, bölgesel sınırlama getirilmesine izin verilmiyor. Ayrıca yetkili dağıtıcılara getirilen online satış kısıtlamalarına da sıcak bakılmıyor. Komisyon’un duyurusuna bakıldığında, Guess tarafından gerçekleştirilen davranışların, Komisyon’un taviz vermediği perakendecilerin online reklamlarının ve sınır ötesi satışlarının kısıtlanmasına yönelik olduğu anlaşılıyor. Basın açıklamasında, yürütülen soruşturmada, Komisyon’un Guess’in, dağıtım anlaşmaları ve uygulamalarıyla yetkili perakendecilerin;

1. Online arama reklamcılığı amacıyla Guess marka isimlerini ve ticari markalarını kullanmalarını,

2. Guess tarafından önceden özel bir yetkilendirme olmadan online satış yapmalarını (Guess’in bu konuda herhangi bir kalite kriteri içermeyen bir takdir yetkisinin olduğu belirtilmiştir)

3. Yetkili perakendecilere tahsis edilmiş bölgelerin dışındaki tüketicilere satış yapmalarını,

4. Yetkili toptancılar ve perakendeciler arasındaki çapraz satışları,

5. Guess ürünlerini sattıkları perakende fiyatına bağımsız olarak karar vermelerini,

kısıtladığının tespit edildiği bilgisine yer verilmiştir.

Komisyon, dağıtım anlaşmalarının Guess’in Avrupa pazarlarını coğrafi olarak bölmesine olanak tanırken, aynı zamanda Guess’in Orta ve Doğru Avrupa ülkelerinde (Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya), Batı Avrupa’dan %5-10 oranında daha yüksek fiyatlar uygulamasını sağladığını da belirtmiştir. Buna göre Komisyon, Guess’in bu tür anlaşma ve uygulamalarının Avrupa pazarını böldüğü ve Avrupalı tüketicilerin “tek pazarın” sağladığı faydalardan biri olan sınır ötesi alışveriş yapabilme imkânından mahrum bıraktığı sonucuna varmıştır.

Önemli bir not olarak Komisyon’la işbirliği yaptığı için Guess’in cezasında %50 oranında indirim yapılmış olduğu da belirtilmelidir. Buna göre Komisyon henüz soruşturma raporunu (statement of objections) göndermeden Guess ihlali kabul ederek indirimden faydalandığı görülüyor. Açıklamada işbirliği kapsamında Guess’in, Komisyon’un henüz haberdar olmadığı bir ihlali bildirdiği gibi, halihazırda Komisyon’un elindeki delillere önemli ölçüde katma değer katan ve ihlali ispatlamasını sağlayan delilleri de sunduğu belirtildi. Ayrıca Guess, soruşturma sürecinde bazı usuli haklarından da feragat etmiş. İşbirliğinin zamanlaması ve sağlanan delillerin ihlalin ispatlamasına yaptığı katkılar nedeniyle Guess’e verilecek cezada, Komisyon tarafından %50 gibi oldukça yüksek denilebilecek oranda indirim uygulanmış. Böylece karteller dışındaki diğer ihlallerde işbirliği yapılması halinde indirim uygulanmasının üçüncü örneği karşımıza çıkmış oldu[1].

Son olarak Guess ile yaklaşık aynı dönemde (14 Haziran 2014) ve benzer gerekçelerle Nike, Universal Studios ve Sanrio şirketleri hakkında da soruşturma açılmış olduğunu hatırlatalım. Anılan şirketlere ait kıyafet, ayakkabı, telefon aksesuarları, çanta, oyuncak gibi lisanslı ürünlerin online ve sınır ötesi satışlarına sınırlandırma getirilip getirilmediğinin incelenmesi amacıyla başlatılan soruşturmaların da Guess kararı gibi ceza ile sonuçlanmasını beklemek sürpriz olmayacaktır.

[1] Komisyon 2016 yılında Altstoff Recycling Austria’ya (ARA) ve geçtiğimiz aylarda ise dört elektronik şirketine ceza verirken de aynı gerekçeyle indirim uygulamıştı.