Rekabet Kurumu, dün Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ve Biletix Bilet Dağıtım Basım ve Ticaret A.Ş. (Biletix) hakkında soruşturma açıldığını duyurdu. Böylelikle 2019 yılında açılan soruşturma sayısı 22 olurken, soruşturma açılan toplam teşebbüs sayısı ise 189’a ulaştı.
TÜRSAB hakkında yayınlanan duyuruda, Rekabet Kurulu’nun TÜRSAB’ın hac kontenjanı dağıtımına ve hac organizasyonu gerçekleştiren acentelerin teminatlarının belirlenmesine ilişkin uygulama ve kararlarıyla 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediğinin tespitine yönelik olarak 19-23/360-M sayı ile soruşturma açılmasına karar verdiği açıklandı.
Hatırlanacağı üzere TÜRSAB hakkında ilk olarak, Kasım 2001 tarihinde alınan Genel Kurul kararı ile yüksek giriş aidatı uygulanarak piyasaya girişlerin engellenmesi suretiyle 4054 sayılı Kanun’un ihlal edilip edilmediğinin tespit edilmesi amacıyla bir soruşturma yürütülmüştü. Kurul söz konusu faaliyetlerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğine; bu sebeple TÜRSAB’a idari para cezası verilmesine 17.12.2003 tarih ve 03-80/967- 397 sayı ile karar verilmişti. Ancak anılan karar Danıştay 13. Dairesi’nin 28.3.2006 tarih, 2005/6172 E. 2006/1553 K. sayılı kararı ile iptal edilmişti. Yargı kararı üzerine yeniden değerlendirme yapan Kurul, 22.06.2006 tarih ve 06-45/572-156 sayılı kararı ile TÜRSAB’a yeniden para cezası verilmesine karar vermişti.
TÜRSAB hakkında yürütülen ikinci soruşturma ise TÜRSAB Kuşadası Bölgesel Yürütme Kurulu, Kuşadası, Denizli, Aydın ve Didim’deki bağlı acenteler, Kuşadası Ticaret Odası Seyahat Acenteleri Meslek Komitesi ile birlikte zorunlu mesleki kararlar alarak, ortak bir fiyat politikası belirlemek ve bu kararlara uymayanlara yönelik olarak cezai yaptırımlar getirmek suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri iddialarına yönelikti. 28.09.2006 tarih ve 06–67/906-M sayılı Kurul kararı uyarınca yürütülen soruşturmada söz konusu eylemin ihlal niteliği taşımadığına, bu nedenle söz konusu teşebbüsler hakkında idari para cezası verilmesine gerek olmadığına oybirliği ile karar verilmişti.
Son olarak ise 2017 yılında Hac ve Umre seyahati düzenleyen acentelerin tur öncesi yaptırmak zorunda olduğu paket tur sigorta poliçesini kendi iştiraki olan bir teşebbüsten almayı zorunlu kılması, hizmet bedeli adı altında tahsil edilen bedeli bazı acentelerden almayarak ayrımcılığa sebebiyet vermesi, Suudi Arabistan’daki taşıma/servis hizmetinin ve verilecek olan yemek hizmetinin de kendisi tarafından belirlenen teşebbüslerden satın alınmasını şart koşması sebebiyle 4054 sayılı Kanun’u ihlal edildiği iddiası ile Kurul, TÜRSAB’ın da dâhil olduğu dört teşebbüs hakkında soruşturma açılmasına karar vermişti. Söz konusu soruşturma kapsamında yapılan incelemeler neticesinde Kurul 17.10.2018 tarih ve 18-39/631-306 sayılı karar ile TÜRSAB’ın 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine karar vererek adı geçen teşebbüs birliğine 521.679,18 TL idari para cezası verilmesine karar vermişti. Diğer teşebbüsler hakkında ise idari para cezası uygulanmasına yer olmadığına karar verilmişti. Böylelikle TÜRSAB hakkında idari para cezası verilmesinden itibaren henüz bir yıl dahi geçmemişken, anılan teşebbüs birliği hakkında aynı konuda ikinci soruşturma açılmış oldu. Ayrıca dün yayınlanan karar ile bugüne kadar TÜRSAB’a açılan toplam soruşturma sayısı dörde ulaştı.
Dün yayınlanan ikinci duyuruda ise Biletix’in sattığı biletlerin fiyatlarına fahiş tutarlarda hizmet bedeli, işlem bedeli, kargo bedeli gibi isimler altında ekstra masraflar eklemek yoluyla ve organizatörlerle imzaladığı münhasır sözleşmelerle 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiği iddialarına ilişkin yürütülen önaraştırma sonucunda Biletix hakkında soruşturma açılmasına karar verildiği duyuruldu.
Rekabet Kurulu Biletix hakkında 2004 yılından itibaren 1 ilk inceleme, 4 önaraştırma ve 1 soruşturma kararı verdi.
1. 2004 yılındaki önaraştırmada Biletix’in o dönemki rakibi Ticketturk Bilet Dağıtım Basım ve Ticaret A.Ş. (Ticketturk) tarafından öne sürülen ve Biletix’in online bilet satış ve dağıtımında hâkim durumda olduğu ve başta spor kulüpleri olmak üzere önemli organizasyonların sahipleri olan kuruluşlarla uzun dönemli münhasır anlaşmalar yapmak suretiyle piyasaya yeni girişleri engellediği iddiası üzerine önaraştırma yapılmıştı. Kurul, 15.07.2004 tarihli kararı ile Biletix’in elektronik bilet satışı pazarında hâkim durumda olmadığına ve Biletix ile bilet satış anlaşması yapan organizatörler arasındaki ilişkinin rekabet hukuku bağlamında acentelik ilişkisi olması sebebiyle Kanun’un 4. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceğine karar vererek soruşturma açılmasına yer olmadığına karar vermişti.
2. 2007 yılındaki ilk incelemede yeniden Ticketturk tarafından Biletix’in sattığı biletlerin fiyatlarında fahiş tutarda hizmet bedeli, işlem bedeli, kargo bedeli gibi isimler altında ekstra masraflar eklediğine ilişkin iddialarda bulunulmuştu. Kurul, 25.02.2007 tarihli kararı ile Biletix’in kâr marjının biletin internetten ya da çağrı merkezinden alınmasına bağlı olarak %11,11 ila %17,78 arasında değiştiğini ifade ederek bu oranların aşırı fiyatlandırma olarak değerlendirilemeyecek kadar düşük olduğunu belirtmişti. Böylece Kurul hâkim durumun kötüye kullanılması kapsamında fahiş fiyatlama olarak değerlendirilemeyeceğini ifade ederek önaraştırma veya soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermişti.
3. 2010 yılındaki önaraştırmada ise Türkiye Futbol Federasyonu’na bağlı maçların biletlerinin satışının sadece Biletix’in internet sitesi üzerinden yapıldığı, söz konusu hizmetin sunumunda yüksek oranlarda hizmet bedellerinin tahsil edildiği ve hizmet arzında yaşanan sorunların tüketicilerin mağduriyetine neden olduğu iddiaları incelenmişti. İnceleme sonucunda Kurul, 05.08.2010 tarihli kararı ile Biletix ve futbol kulüpleri arasında akdedilen ve bilet satışlarına aracılık hizmetlerinin alımını düzenleyen sözleşmelerin Biletix’e bir yıldan uzun süreli münhasırlık sağlayan hükümlerinin, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine aykırı olduğunu tespit etmişti. Ancak ilgili maddenin sözleşmeden çıkarılmasının yeterli olacağını belirterek soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermişti.
4. 2012 yılındaki önaraştırmada ise bazı konser biletlerinin Biletix internet sitesinde tükendiğinin açıklanması sonrası başka bir internet sitesinde yüksek fiyatlara satıldığı iddiası ile önaraştırma yürütülmüştü. Kurul, 06.06.2012 tarihli kararı ile aşırı fiyat iddialarının gerçeği yansıtmadığını ifade ederek soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermişti.
5. 2012 yılında gerçekleştirilen ikinci önaraştırmada ise Biletix’in müşterileriyle akdettiği sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal edip etmediği iddiaları incelenmişti. Kurul, 09.08.2012 tarihli kararında Biletix’in, futbol kulüplerine verdiği avanslara ilişkin uygulamalarının, bir yıl münhasır olan sözleşmenin süresini aynı nitelikte uzatacak şekilde kullanılmaması gerektiği yönünde görüş bildirilmesine ve soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermişti.
6. Kurul, 2013 yılındaki soruşturmada ise Biletix’in müşterileriyle akdettiği sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal edip etmediği iddialarını yeniden incelenmişti. Kurul incelemeleri neticesinde 05.11.2013 tarihli kararında söz konusu sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal etmediğine ve bu sebeple idari para cezası verilmesine yer olmadığına karar vermişti. Fakat pazarın kapanması ve rekabetin bu suretle olumsuz yönde etkilenmesinin önüne geçilebilmesini teminen tüm etkinlikler için Biletix’in akdettiği sözleşmelerin süresinin azami iki yıl ile sınırlandırılmasına karar verilmişti.
Aslında yukarıdaki kronolojik sıraya bakıldığında Kurum’un sitesinde dün duyurulan soruşturma gerekçelerinin Biletix hakkında 2007 yılındaki ilk incelemede yer alan tüm iddiaları kapsadığını söyleyebiliriz. Buna ek olarak Kurul yeni açılan soruşturmada Biletix’in organizatörler ile imzaladığı münhasır sözleşmelerin de 4054 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil edip etmediği inceleyecektir. Böylece dün duyurulan soruşturma ile Biletix hakkında ikinci soruşturma açılmış oldu.